ZAGWIŹDZIE
od 1754 r.
Opracowanie powstało pod redakcją:
Ryszarda Wilczyńskiego
oraz zespółu redakcyjnego w składzie:
dr hab. Irena Niedźwiecka-Filipiak
dr Zbigniew Kuriata
Ryszard Wilczyński
Iwona Solisz
Karolina Rybak
Marek Mazurkiewicz
Rafał Nowowiejski.
Koncepcja „Najpiękniejszych Wsi“ jest jedną z odpowiedzi na problemy z jakimi borykają się obszary wiejskie w wielu krajach Europy, takie jak postępujący proces utraty pierwotnego charakteru wsi, wyludnianie się i wynikające z tego trudności z utrzymaniem infrastruktury (instytucji użyteczności publicznej, zaopatrzenia) oraz utrzymujący się wciąż niższy poziom życia mieszkańców wsi niż mieszkańców miast.
Sieć wsi - najpiękniejszych reprezentantów danego regionu lub kraju, pozwala na pokazanie specyfiki obszaru. Z tego powodu pomysł francuski znalazł wielu naśladowców. Na tym przykładzie można pokazać pozytywy wynikające z uczestnictwa w sieci. To szansa by kultywowanie wiejskości i zachowanie wiejskiego dziedzictwa kulturowego było drogą rozwoju najcenniejszych miejscowości. Nie oznacza to urządzania skansenów, przeciwnie, to sposób na uzyskanie pełnych życia i możliwości rozwoju jednostek osadniczych, przyjaznych dla mieszkańców i gości z zewnątrz.
Niniejsze opracowanie zawiera propozycję wykorzystania walorów kulturowych, przyrodniczych, krajobrazowych oraz ładu przestrzennego na rzecz rozwoju turystyki wiejskiej w Polsce. Jest adresowane do grupy wsi, które nadal dysponują takimi walorami oraz miejscowości gdzie walory te można przywrócić. Tworzenie sieci miejscowości o rozpoznawalnej marce oraz dających gwarancję pobytu o wysokim poziomie atrakcyjności i jakości usług, ma stać się realną strategią rozwoju dla sołectw, które podejmą staranie o spełnienie kryteriów uczestnictwa. Wsparcie gmin rekomendujących wsie do uczestnictwa w sieci Najpiękniejszych Wsi ułatwi osiągnięcie wymaganych standardów oraz promocję marki. Ponadto stworzy platformę wymiany doświadczeń i rozwiązań na rzecz rozwoju obszarów wiejskich.
Równorzędnym celem jest zachowanie cennych zasobów dziedzictwa kulturowego i krajobrazu w obrębie miejscowości, w szczególności historycznych centrów, wobec niemożności zapanowania nad postępującymi procesami urbanizacji (rozproszonej na terenach o niskim zaludnieniu i skoncentrowanej w obszarach podmiejskich i wzdłuż głównych ciągów komunikacyjnych) oraz modernizacji, zakładającej prymat unowocześnienia bez względu na występujące wartości1.