Sieć najpiękniejszych wsi

Opracowanie powstało pod redakcją:

Ryszarda Wilczyńskiego

oraz zespółu redakcyjnego w składzie:

dr hab. Irena Niedźwiecka-Filipiak

dr Zbigniew Kuriata

Ryszard Wilczyński

Iwona Solisz

Karolina Rybak

Marek Mazurkiewicz

Rafał Nowowiejski.

Koncepcja „Najpiękniejszych Wsi“ jest jedną z odpowiedzi na problemy z jakimi borykają się obszary wiejskie w wielu krajach Europy, takie jak postępujący proces utraty pierwotnego charakteru wsi, wyludnianie się i wynikające z tego trudności z utrzymaniem infrastruktury (instytucji użyteczności publicznej, zaopatrzenia) oraz utrzymujący się wciąż niższy poziom życia mieszkańców wsi niż mieszkańców miast.

Sieć wsi - najpiękniejszych reprezentantów danego regionu lub kraju, pozwala na pokazanie specyfiki obszaru. Z tego powodu pomysł francuski znalazł wielu naśladowców. Na tym przykładzie można pokazać pozytywy wynikające z uczestnictwa w sieci. To szansa by kultywowanie wiejskości i zachowanie wiejskiego dziedzictwa kulturowego było drogą rozwoju najcenniejszych miejscowości. Nie oznacza to urządzania skansenów, przeciwnie, to sposób na uzyskanie pełnych życia i możliwości rozwoju jednostek osadniczych, przyjaznych dla mieszkańców i gości z zewnątrz.

Niniejsze opracowanie zawiera propozycję wykorzystania walorów kulturowych, przyrodniczych, krajobrazowych oraz ładu przestrzennego na rzecz rozwoju turystyki wiejskiej w Polsce. Jest adresowane do grupy wsi, które nadal dysponują takimi walorami oraz miejscowości gdzie walory te można przywrócić. Tworzenie sieci miejscowości o rozpoznawalnej marce oraz dających gwarancję pobytu o wysokim poziomie atrakcyjności i jakości usług, ma stać się realną strategią rozwoju dla sołectw, które podejmą staranie o spełnienie kryteriów uczestnictwa. Wsparcie gmin rekomendujących wsie do uczestnictwa w sieci Najpiękniejszych Wsi ułatwi osiągnięcie wymaganych standardów oraz promocję marki. Ponadto stworzy platformę wymiany doświadczeń i rozwiązań na rzecz rozwoju obszarów wiejskich.

Równorzędnym celem jest zachowanie cennych zasobów dziedzictwa kulturowego i krajobrazu w obrębie miejscowości, w szczególności historycznych centrów, wobec niemożności zapanowania nad postępującymi procesami urbanizacji (rozproszonej na terenach o niskim zaludnieniu i skoncentrowanej w obszarach podmiejskich i wzdłuż głównych ciągów komunikacyjnych) oraz modernizacji, zakładającej prymat unowocześnienia bez względu na występujące wartości1.